Ticaret savaşının gölgesi yeniden yükseliyor, küresel ekonomi ve kripto piyasası yeni zorluklarla karşı karşıya

Yaklaşık yüz yıl önce, 1930'daki Smoot-Hawley Tarife Yasası, küresel ekonomiye ciddi yaralar açtı. O dönemde "yerli sanayiyi koruma" adı altında başlatılan tarifeler savaşı, nihayetinde küresel ticarette felaket boyutunda bir daralmaya yol açtı ve Büyük Buhran'ın etkilerini daha da derinleştirdi. Günümüzde bile, ticaret korumacılığının gölgesi hâlâ silinmiş değil.

2025 yılının Nisan ayında, ABD, Çin mallarına uygulanan gümrük vergisini %125'e çıkaracağını açıkladı ve küresel piyasa yine tanıdık bir soğukluğu hissetti. Çin Ticaret Bakanlığı hızlı bir yanıt vererek, eğer ABD tarafı "gümrük vergisi rakam oyunları" oynamaya devam ederse, Çin tarafının "önemsemeyeceğini" ve daha fazla karşı önlem alma hakkını saklı tuttuğunu belirtti. Bu arada, ABD hükümeti 75 ülkeye "90 günlük gümrük vergisi durdurma" teklifinde bulundu ve genel vergi oranını %10'a düşürdü, ancak Çin, Meksika ve Kanada'yı dışarıda bıraktı. Bu hedefe yönelik ticaret stratejisi, sadece ABD-Çin ekonomisinin ayrılma riskini artırmakla kalmayıp, aynı zamanda küresel sermaye hareketlerinin yeni savaşı olan kripto piyasasını da yeni zorluklarla karşı karşıya bıraktı.

Tarihsel Uyarı

1930'larda Smoot-Hawley Tarife Kanunu'nun getirdiği dersler üzerinde düşünmek gerekiyor. O dönemde, ülkeler karşılıklı gümrük tarifeleriyle bir kısır döngüye girdi ve bu durum nihayetinde uluslararası ticaret sisteminin çökmesine neden oldu. 20. yüzyılın en yıkıcı ticaret politikalarından biri olarak görülen bu durum, çağdaş karar vericilere bir uyarı niteliği taşımaktadır: Ticaret korumacılığı asla ekonomik zorlukların iyi bir çözümü olmamıştır.

1930 yılında, ABD Kongresi bu yasayı kabul ederek ithalat tarifelerini ortalama %59'a, tarihinin en yüksek seviyesine çıkardı. Amacı, Büyük Buhran'dan etkilenen yerli sanayileri korumaktı, ancak felaket niteliğinde zincirleme bir tepkiyi tetikledi. Dünyanın önde gelen ticaret ortakları hızlı bir şekilde misilleme önlemleri aldı ve bu, 1929-1934 yılları arasında uluslararası ticaretin neredeyse üçte iki oranında küçülmesine yol açtı; ABD ihracatı %70 oranında düştü ve dünya genelindeki işsizlik oranı daha da kötüleşti. Bu politika, sadece ABD ekonomisini kurtaramadı, aynı zamanda Büyük Buhran'ı derinleştirdi ve uzattı; ticaret korumacılığının ölümcül eksikliklerini ortaya çıkardı: küresel bir ekonomide tek taraflı olarak yüksek ticaret engelleri oluşturmak kaçınılmaz olarak "geri tepen etkisi" yaratır. Daha derin bir etki, bu yasasının uluslararası çok taraflı ticaret işbirliğinin temelini zayıflatması, ekonomik milliyetçilik duygularını körüklemesi ve II. Dünya Savaşı öncesi uluslararası ekonomik düzenin çöküşüne zemin hazırlamasıdır.

Yeni Çağın Ticaret Stratejisi

2025 yılındaki gümrük savaşları, 1930 yılına kıyasla farklılık gösteriyor. Amerika, "seçici gümrük savaşı" ile küresel tedarik zincirini yeniden şekillendirmeye çalışıyor - bir yandan Çin'e büyük baskı yaparken, diğer yandan çoğu ülkeyle ilişkilerini geçici olarak yumuşatıyor. Bu "böl ve fethet" stratejisi akıllıca görünse de, aslında riskler barındırıyor. Dünyanın ikinci en büyük ekonomisi olan Çin, artık 1930'larda pasif bir şekilde tepki veren bir ticaret zayıf ülkesi değil. ABD'nin ek gümrük vergisi açıklamasına karşılık olarak, Çin hemen eşit bir misilleme yapmadı; bunun yerine "umursamıyorum" tutumuyla soğukkanlı bir şekilde yaklaştı ve aynı zamanda "dolarizasyonu azaltma" planlarını hızlandırdı. Bu stratejik kararlılık, piyasaların yeni bir ticaret savaşının 1930'lardaki gibi kapsamlı bir kaosa dönüşmeyeceğini, daha çok daha kalıcı bir tüketim savaşına dönüşeceğini anlamasına neden oldu.

Kripto piyasasının hassas tepkisi

Amerikan hükümetinin gümrük politikası, küresel finans piyasalarında şiddetli dalgalanmalara neden oldu, kripto piyasası da kapsamlı bir darbe aldı. Bitcoin, 83,500 dolardan 74,500 dolara düştü, Ethereum ise daha büyük bir düşüş yaşadı ve 1,800 dolardan 1,380 dolara geriledi, diğer kripto para birimlerinin toplam piyasa değeri ise %40'tan fazla yarıya indi. Piyasa likiditesi belirgin şekilde daraldı, Bitcoin'in aylık sermaye girişi zirveden 100 milyar dolardan 6 milyar dolara ani bir şekilde düştü, Ethereum ise 6 milyar dolarlık net çıkışa dönüştü. Büyük ölçekli "teslimiyet satışı" yaşanmasına rağmen, fiyatların düşmesiyle birlikte zarar boyutları kademeli olarak küçülüyor, bu da kısa vadeli satış baskısının tükenmekte olabileceğini gösteriyor.

Teknik açıdan, 93.000 dolar Bitcoin'in yükseliş momentumunu yeniden kazanması için kritik direnç seviyesidir. 65.000-71.000 dolar aralığı boğaların koruması gereken temel destek bölgesidir. Mevcut piyasa kritik bir aşamaya girmiştir; eğer destek seviyesinin altına düşülürse, çoğu yatırımcı zarar durumuna düşecektir, bu da daha şiddetli bir piyasa düzeltmesini tetikleyebilir. Genel olarak, kripto piyasası küresel likidite değişimlerine son derece duyarlıdır; bu seferki vergi politikalarının getirdiği belirsizlik geniş çapta etki yaratmıştır. Piyasanın istikrar kazanıp kazanmayacağı, sonraki politika yönelimi ve sermaye geri akışı durumuna bağlı olacaktır.

Sonuç

Kripto piyasası bu oyun içinde hem pasif bir alıcıdır, hem de aktif bir değişkendir. Uluslararası durum gerginleştiğinde ve küresel para sistemi dalgalanma içinde olduğunda, yatırımcılar belki de herhangi bir hükümet ya da varlık tarafından kontrol edilmeyen, kıt bir, küresel dijital değer saklama aracını arayışa girebilirler. Belki de eski düzenin itibarı ticaret savaşları tarafından aşındığında, yeni sistemin tohumları sessizce filizlenir.