Kripto piyasası tekrar "bireysel yatırımcıların Wall Street ile savaşı"na sahne oluyor, DEX güven kriziyle karşı karşıya

2021 yılında Amerika'daki bireysel yatırımcılar ile Wall Street'teki kısa pozisyon alan kurumlar arasında GameStop etrafında geçen "bireysel yatırımcıların Wall Street'e karşı savaşı" hikayesi kripto sektöründe yeniden sahne aldı. 26 Mart'ta, bir balina tek başına neredeyse bir DEX'in 230 milyon dolara yakın zarar etmesine neden oldu.

Bu sadece basit bir "ağ kablosunu çekme" olayı değil, aynı zamanda merkeziyetsizlik krizi, fikirlerin uzlaşması ve şifreleme ticaret ekosistemindeki tarafların çıkarları arasındaki yoğun çatışmaları da içermektedir.

Bu olayın gelişimini gözden geçirelim ve nihai kazananın kim olduğunu tartışalım.

Bireysel yatırımcılar sıkıştırma yapıyor, platform kollarını keserek kanamayı durduruyor

JellyJelly, kısa süre içinde %429 oranında yükseliş yaşadı. Ardından, bir borsa, bir yatırımcının ifşasından sonra boş pozisyonunu devraldı ve bir ara 12 milyon doların üzerinde kayıpla karşı karşıya kaldı.

Durum kritik: Eğer JellyJelly 0.15374'e tekrar yükselirse, bu platformun 230 milyon dolarlık fonu tamamen yok olacaktır. Platformdan fonların sürekli çıkışıyla birlikte, JellyJelly'nin tasfiye fiyatı da daha da düşecek ve bir ölüm sarmalı oluşacaktır.

Saldırgan, sistemin dört büyük ölümcül açığını hassas bir şekilde kullandı:

1. Likiditesi olmayan varlıkların gerçek pozisyon kısıtlaması yoktur.
2. Zayıf oracle manipülasyon önleme mekanizması
3. Otomatik Pozisyon Miras Sistemi
4. Kesinlik mekanizmasının eksikliği

Bu sadece bir ticaret işlemi değil, aynı zamanda sistemik zayıflıklara yönelik hassas bir darbe; platformu iki taraflı bir duruma itiyor: ya 230 milyon dolarlık tasfiye riskiyle karşılaşacak ya da "Merkeziyetsizlik" ilkesinden vazgeçip acil önlemlerle pazara müdahale edecek.

Piyasa duygusu zirveye ulaştı ve birçok bireysel yatırımcı baskın harekâta katıldı. Bazı etkili KOL'ler büyük borsa platformlarını "savaşa katılmaya" çağırıyor. Tanınmış bir borsa yöneticisi, JELLYJELLY'nin listeye alınması önerisiyle ilgili topluluk üyelerine yanıt vererek fiyatların tekrar dalgalanmasına neden oldu.

Bireysel yatırımcılar borsayı avlamak için etrafında dönüyor, umarız bu yerinde kapanır.

Ancak, bireysel yatırımcılar zaferin eşiğinde olduğunu düşündüklerinde, platform acil doğrulayıcı oylaması başlatarak JELLYJELLY tokenini tamamen kaldırdı. Bu karar iki dakika içinde "konsensüs" sağladı. Platform hemen resmi bir açıklama yaparak, yönetim kurulunun acil olarak müdahale ettiğini ve ilgili varlıkları kaldırdığını duyurdu, böylece "piyasayı stabilize etme" tutumunu sergileyerek bu sıkıştırma olayını zorla yatıştırdı.

Bu tarihindeki en sert kuşatma eylemi, nihayetinde kurumların "yenildi" olarak çekilmesiyle sona erdi.

DEX'in Güven Krizi

Bu durum, platformun önemli bir açığını ortaya çıkardı: Küçük piyasa değeri ve düşük likiditeye sahip kripto paralar üzerinde büyük pozisyonlar açılmasına izin vermek, bu pozisyonların tasfiye edilmesi sırasında piyasanın hiç karşı taraf bulamaması. Diğer bir deyişle, piyasa derinliği bu kadar büyük bir emir destekleyemez, bir sıkıştırma durumunda, likidite doğrudan çöker ve tasfiye mekanizması etkisiz hale gelir.

Bu platformun adil bir krupiye rolü oynaması gerekiyordu, fakat kendisi masaya oturdu. Ayrıca durum kötüleştiğinde, tekrar krupiye olmaya karar verip kumarhaneyi doğrudan kapattı.

Piyasa, DEX'e olan inancını kaybetti ve "Merkeziyetsizlik" son derece alaycı hale geldi. 2 dakika içinde geçen "konsensüs"; yönetim komitesi kuralları keyfi bir şekilde değiştirdi; işlem çiftlerini kapat dediklerinde işlem çiftlerini kapatıyorlar; bu davranışlar, birçok merkezi borsadan daha hızlı gerçekleşiyor. Bu durum insana şunu sorgulatıyor: Sözde "Merkeziyetsizlik", yalnızca piyasa stabil olduğunda mı geçerlidir, bir kez piyasa kontrolden çıktığında, "istediğini yapma" haline mi dönüşüyor?

Eğer DEX'te de "zorunlu liste kaldırma" varsa, o zaman merkeziyetsizliğin anlamı ne? Sonuçta merkezi borsa mı daha stabil, yoksa DEX mi daha güvenilir?

Merkeziyetsizlik İlkesi ve Sermaye Verimliliği Çelişkisi

"Merkeziyetsizlik" etiketinden yola çıkarak, DEX'lerin daha güvenli olduğu görülüyor, çünkü varlıklar her zaman kullanıcı cüzdanında bulunuyor ve merkezi kuruluşların kaynağına el koyma endişesi yok. Otomatik piyasa yapıcı mekanizması ile birlikte, DEX'ler merkeziyetsiz ticaretin uygulanabilirliğini sağlıyor. Ancak dezavantajlar da oldukça belirgin: düşük likidite, yüksek kayma ve kalıcı kayıplar, kullanıcı deneyimi ortalama. Çoğu kişi DEX'leri ya uzun vadeli tutma amacıyla ya da airdrop'lara katılmak için kullanıyor, günlük ticaret deneyimi ise zayıf.

Merkezi borsaların kullanımı kolaydır, yeterli derinliğe sahiptir ve güçlüdür ve hem vadeli ticaret hem de spot ticaret için sorunsuzdur. Ancak artıları ve eksileri de var: para yatırıldıktan sonra kullanıcı kontrolü kaybeder. Mt. Gox'un hacklenmesinden FTX'in patlamasına kadar, bu tür "sıfırlama" kazaları nadir değildir ve hiç kimse bir sonrakinin kendi başına kullanılan merkezi bir borsa olmayacağını garanti edemez.

Bu olay, bu tür bir ikilem durumunun tipik bir yansımasıdır: Merkeziyetsizlik ideali ile sermaye verimliliği arasında doğal bir çatışma vardır. Mutlak merkeziyetsizlik peşinde koşmak, sermaye verimliliğinin mutlaka etkilenmesine neden olur; oysa en yüksek sermaye verimliliğini elde etmek, genellikle belirli bir derece merkezi kontrol gerektirir.

Bu tipik bir "tramvay ikilemi"dir: Merkeziyetsizlik ilkesine bağlı kalmak, olası sistematik riskleri ve sermaye verimliliği kaybını kabul etmek mi, yoksa gerektiğinde merkeziyetsizliğin bir kısmını feda ederek sistem güvenliği ve sermaye verimliliğini sağlamak mı? Platform, büyük zararlarla karşılaştığında protokolü korumak için "ağı çekmeyi" seçti, ancak bu da sert eleştirilerle karşılaştı.

Dikkate değer olan, birçok eleştirmenin kendilerinin de benzer bir ikilemle karşılaştığıdır. Eleştirmenlerden bir borsa, 2020 3·12 olayında da "internet kablosunu çekmiş", doğrudan devre dışı kalmıştır; dışarıdan bu hamleye yönelik farklı görüşler bulunmaktadır. Bazıları, o dönemde acil önlemler alınmazsa, tüm şifreleme sektörüne felaket niteliğinde sonuçlar doğurabileceğini düşünmektedir. Bu gerçek, idealler ile gerçeklik arasındaki karmaşık ilişkiyi vurgulamaktadır.

Kripto piyasasının gelecekteki gelişim trendleri

Geleceğe baktığımızda, DEX'lerin "kısmi merkeziyetçilik + şeffaf kurallar + gerektiğinde müdahale" yönünde gelişebileceği, "tam merkeziyetsizlik + piyasayı serbest bırakmak" veya "tam merkeziyetçilik + kara kutu işlemler + her an müdahale" gibi uç noktalara yönelmeyeceği öngörülmektedir.

Şifreleme kültürü ile sermaye verimliliği arasında, yeni nesil Merkeziyetsiz Borsa, yeterli zincir üstü şeffaflığı ve kullanıcı kontrolünü korurken, kriz anlarında sistem güvenliğini ve kullanıcı varlıklarını etkili bir şekilde korumayı hedefleyecek bir denge arayacaktır. Bu denge, ideolojinin bir ihanet değil, gerçeğe pragmatik bir yanıtıdır.

Merkezi Borsa da dönüşümle karşı karşıya, kullanıcıların varlık kontrolü konusundaki endişeleri ve merkeziyetsiz borsaların getirdiği rekabet baskısı ile, merkezi borsa Web3 cüzdanını merkezine alan bir stratejik dönüşüm gerçekleştiriyor. Hem önde gelen borsalar, köklü borsalar hem de yeni nesil borsalar, "Merkezi Borsa + Web3 Cüzdanı" modeli ile merkezi borsanın kolaylığını ve merkeziyetsizliğin güvenliğini bir arada sağlama çabası içindedir.

Birçok tanınmış borsa, Web3 cüzdan işine yöneliyor; bazıları mevcut cüzdanları satın alıyor, bazıları yeni ürünler geliştiriyor, bazıları ise yeni projeleri çekmek için yenilikçi bölgeler kuruyor. Bu dönüşüm sadece kullanıcı taleplerine bir yanıt değil, aynı zamanda sektörün gelişim mantığına bir uyumdur. Web3 cüzdan işlevlerini entegre ederek, Merkezi Borsa hem merkezi ticaretin derinliğini ve verimliliğini koruyor, hem de kullanıcılara varlıklarını kendi kontrolünde tutma seçeneği sunuyor.

Sektörün olgunlaşmasıyla birlikte, belki de daha fazla "sınırları olan merkeziyetsizlik" ve "şeffaf merkeziyetçilik" çözümlerinin bir arada varlığını göreceğiz. Bu birleşik gelişim aşamasında, şeffaflık, güvenlik ve verimlilik arasında en iyi dengeyi bulabilen katılımcılar, giderek artan piyasa rekabetinde öne çıkabilecektir.

Merkezi borsanın verimliliği ile DEX'in şeffaflığını bir araya getiren bu durum, belki de şifreleme ticaretinin bir sonraki gelişim aşamasıdır - bir çatışma değil, avantajların bir birleşimidir.