Kripto piyasası yeniden "Bireysel yatırımcılar Wall Street'e karşı"

2021 yılında ABD'li bireysel yatırımcılar ile açığa satış yapan kurumlar arasında GameStop etrafında yaşanan çatışma, kripto sektöründe yeniden sahne aldı. 26 Mart'ta, tek başına bir balina, merkeziyetsiz borsa Hyperliquid'in neredeyse 230 milyon dolar kaybetmesine neden oldu. Bu sadece basit bir "ağ kablosunu çekme" olayı değil, aynı zamanda merkeziyetsiz krizler, felsefi uzlaşmalar ve kripto ticaret ekosistemindeki çeşitli tarafların çıkarları arasındaki sert mücadeleleri de içeriyor.

Bireysel yatırımcılar sıkıştırıyor, platform kanamayı durdurmak için radikal önlemler alıyor

JellyJelly, açığa satış baskısıyla karşılaştı ve kısa bir süre içinde %429 oranında yükseldi. Ardından, bir ticaret platformu, bir trader'ın kendi başına açığa satış pozisyonunu devraldı ve bir ara 12 milyon dolardan fazla kayıp yaşadı. Durum kritik: JellyJelly, 0.15374'e yükseldiğinde, platformun 230 milyon dolarlık sermayesi tamamen yok olacaktı. Fonların sürekli çıkışıyla birlikte, JellyJelly'nin tasfiye fiyatı daha da düşerek kötü bir döngü oluşturdu.

Saldırgan, sistemin dört ana zayıf noktasını hassas bir şekilde kullandı:

1. Likit olmayan varlıkların gerçek pozisyon kısıtlamalarının eksikliği
2. Oracle manipülasyon önleme mekanizması zayıf
3. Otomatik Pozisyon Devralma Sistemi
4. Kesme mekanizması eksik

Bu sadece bir işlem değil, aynı zamanda sistemin zayıflıklarına yönelik hassas bir saldırıdır ve platformu iki arada bir derede bırakmaktadır: ya 2.3 milyar doları tasfiye sürecine girmeye bırakacak ya da "merkeziyetsizlik" ilkesinden vazgeçip piyasaya müdahale edecektir.

Piyasa duygusu zirveye ulaştı, birçok bireysel yatırımcı saldırıya katıldı. Bazı etkili kişiler büyük borsa "savaşa katılmaya" çağrıda bulundu. Bir ticaret platformunun yöneticisi JELLYJELLY'nin listeleme önerisine yanıt vererek fiyatın yeniden dalgalanmasına neden oldu.

Herkes borsa etrafında toplanırken, bireysel yatırımcılar onun iflasını bekliyor. Ancak, zaferin elden kayıp gitmekte olduğu bir sırada, platform acil oylama başlattı ve JELLYJELLY token'ını hızlı bir şekilde kaldırdı. İki dakika içinde "konsensüs" sağlandı ve platform derhal bir açıklama yaptı, yönetişim komitesinin devreye girdiğini ve ilgili varlıkların kaldırıldığını, zorla açığa satış krizini yatıştırdığını duyurdu.

Merkezi Olmayan Borsa'nın İdeali ve Gerçeği

Bu olay, 2025'te bile tamamen merkeziyetsiz bir borsa olmanın bir hayal olduğunu ortaya koyuyor.

Olay, küçük piyasa değerine ve düşük likiditeye sahip kripto para birimlerinde büyük pozisyonlar açılmasına izin veren önemli bir açığı ortaya çıkardı; piyasa derinliği bunu destekleyemiyor. Bir kez sıkıştırıldığında, likidite çöküyor ve tasfiye mekanizması etkisiz hale geliyor.

Borsa tarafsız bir krupiye olmak zorundayken, kumar oyununa katılımcı haline geldi. Daha da ironik olanı, durum kötüleştiğinde hızla tekrar krupiye rolüne dönmesi ve kumarhaneyi kapatması. Bu, kripto piyasasında merkeziyetsiz borsa inancını sarsmış durumda. 2 dakika içinde geçen "konsensüs", kural değişiklikleri ve işlem çiftlerini kapatma işlemleri, birçok merkezi borsa kadar hızlı gerçekleşiyor. İnsanlar şunu sorguluyor: Sözde "merkeziyetsizlik" yalnızca piyasa sakin olduğunda mı geçerli, bir kez kontrol kaybedildiğinde rastgele bir hale mi geliyor?

Eğer merkeziyetsiz borsa da "zorunlu olarak listedan çıkarma" yapabiliyorsa, bunun anlamı nedir? Acaba merkeziyetsiz borsa mı daha güvenilir, yoksa merkezi borsa mı daha güvenilir?

Merkeziyetsizlik ve Verimlilik Arasındaki Denge

"Merkeziyetsizlik" açısından bakıldığında, merkeziyetsiz borsa daha güvenli görünüyor çünkü varlıklar her zaman kullanıcıların kontrolünde. AMM mekanizması, merkeziyetsiz ticaretin uygulanabilirliğini sağlar, ancak dezavantajları açıktır: düşük likidite, yüksek kayma, ve kalıcı kayıp riskleri, kullanıcı deneyimi ortalama seviyededir. Çoğu kişi merkeziyetsiz borsa kullanırken ya uzun vadeli varlık tutuyor ya da airdrop'lara katılıyor, günlük ticaret deneyimi ise tatmin edici değil.

Merkezileşmiş borsa kullanımı kolay, derinlik açısından yeterli ve işlevsel; hem sözleşme hem de spot işlemler akıcı bir şekilde gerçekleşiyor. Ancak riskler de belirgin: Fonlar bir kez yatırıldığında, kullanıcı kontrolünü kaybediyor. Tarihsel olarak, borsaların hacklenmesi veya iflas etmesi gibi olaylar, merkezileşmiş borsaların güvenliği konusunda şüphe uyandırdı.

Bu olay, bu tür bir ikilemin bir yansımasıdır: merkeziyetsizleşme ideali ile sermaye verimliliği arasında doğal bir çatışma vardır. Kesin merkeziyetsizleşmeyi takip etmek verimliliği mutlaka etkiler; oysa en yüksek verimliliği sağlamak genellikle bir derece merkezi kontrol gerektirir.

Bu tipik bir "tren sorunu": merkeziyetsizlik ilkesine bağlı kalmak, potansiyel sistem risklerini ve verim kaybını kabul etmek mi yoksa gerektiğinde sistem güvenliği ve verimliliğini sağlamak için bir miktar merkeziyetsizlikten fedakarlık etmek mi? Bu platform, büyük kayıplarla karşı karşıya kaldığında "ağ kablosunu çekmeyi" seçti, ancak bu nedenle eleştirildi.

İlginçtir ki, birçok eleştirmen benzer bir seçimle karşılaşmıştı. Tanınmış bir ticaret platformu, 12 Mart 2020'de piyasadaki ani dalgalanmalara karşı "kabloyu çekmişti", o zaman tepkiler karışıktı. Acil önlemler alınmazsa, bu tüm sektör üzerinde felakete yol açabilir. Bu, idealler ile gerçeklik arasındaki karmaşık ilişkiyi vurgulamaktadır.

Kripto piyasasının gelecekteki gelişim yönleri

Geleceğe baktığımızda, merkeziyetsiz borsa muhtemelen "kısmi merkeziyetçilik + şeffaf kurallar + gerekli müdahale" yönünde gelişebilir, tamamen merkeziyetsiz veya tamamen merkeziyetsiz olma hedefi yerine.

Yeni nesil merkeziyetsiz borsa, şifreleme kültürü ile sermaye verimliliği arasında bir denge arayacak; yeterli zincir üzerindeki şeffaflık ve kullanıcı kontrolünü koruyacak, aynı zamanda kriz anlarında sistemi ve kullanıcı varlıklarını etkili bir şekilde koruyacak. Bu denge, ideallere bir ihanet değil, gerçeğe pratik bir yanıttır.

Merkezi borsa da dönüşümle karşı karşıya. Kullanıcıların varlık kontrolü konusundaki endişeleri ve merkeziyetsiz borsaların rekabetiyle yüzleşirken, merkezi borsalar Web3 cüzdanını temel alan stratejik bir dönüşüm gerçekleştiriyor. İster önde gelen, ister köklü, ister yenilikçi borsa olsun, hepsi "merkezi borsa + Web3 cüzdanı" modeli ile hem kullanım kolaylığını hem de güvenliği sağlamaya çalışıyor:

• Tanınmış bir ticaret platformu, cüzdan işini büyük bir şekilde geliştirerek sadece iş alanını genişletmekle kalmadı, aynı zamanda sektördeki konumunu da güçlendirdi.
• Diğer büyük borsa, erken dönemde tanınmış bir cüzdanı satın almasına rağmen, ancak merkeziyetsiz pazarın yükselişiyle birlikte Web3 cüzdan işine gerçek anlamda önem vermeye başladı ve bunu ekosisteminin merkezi haline getirmek için yatırımlarını artırdı.
• Bazı köklü borsa da trende uyarak kendi Web3 cüzdanını piyasaya sürdü ve popüler projeleri çekmek için yenilikçi bir alan oluşturdu.
• Yeni borsa, tüm fonksiyonlarıyla Web3 cüzdanını önceden tanıtarak çok zincirli ekosisteme ilk erişimi sağlıyor ve kıyasıya rekabet içinde farklılaşma arayışında bulunuyor.

Bu dönüşüm, yalnızca kullanıcı taleplerine yanıt vermekle kalmıyor, aynı zamanda sektör gelişim mantığına da uyum sağlıyor. Web3 cüzdanlarını entegre ederek, merkezi borsa derinlik ve verimliliği korurken, kullanıcılara varlık üzerinde bağımsızlık sunuyor: Kullanıcılar, varlıklarını borsa veya kendi kontrol cüzdanlarına aktarmayı özgürce seçebilir.

Sektör olgunlaştıkça, "sınırları olan merkeziyetsizlik" ile "şeffaf merkeziyetçilik" çözümlerinin daha fazla bir arada var olduğunu görebiliriz. Bu entegrasyonun yeni aşamasında, şeffaflık, güvenlik ve verimlilik arasında en iyi dengeyi bulabilen katılımcılar, yoğun rekabetin içinde öne çıkabilir.

Merkezi borsa verimliliği ile merkeziyetsiz borsa şeffaflığını bir araya getirmek, belki de şifreleme ticaretinin bir sonraki gelişim aşamasıdır - bu, karşıt bir anlayış değil, avantajların bir birleşimidir.