Chiến lược đằng sau kế hoạch thuế quan

Gần đây, một kế hoạch "thuế quan đối đẳng" gây ra sự biến động trên thị trường toàn cầu đã thu hút sự chú ý rộng rãi. Cách thức triển khai kế hoạch này rất gây tranh cãi, và logic cũng như mục đích đứng sau nó đã dấy lên nhiều suy đoán.

Cách tính toán của kế hoạch này có vẻ đơn giản: chia thặng dư thương mại thực tế của các đối tác thương mại chính với Mỹ trong năm ngoái cho tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của họ, rồi chia cho hai, từ đó đưa ra được cái gọi là "tỷ lệ thuế đối ứng". Tuy nhiên, phía sau phương pháp tính toán có vẻ tùy tiện này, có thể ẩn chứa những tính toán chiến lược sâu sắc hơn.

Hiện nay, có sự khác biệt trong cách nhìn nhận về kế hoạch thuế quan này trên thị trường. Một quan điểm cho rằng đây là một chính sách quốc gia lâu dài, nhằm thay đổi cục diện thương mại toàn cầu, có thể dẫn đến việc Mỹ trở nên cô lập và gây ra tác động tiêu cực lâu dài đến nền kinh tế toàn cầu. Quan điểm khác thì coi đây là một chiến lược đàm phán, nhằm thu được nhiều lợi ích hơn trong cuộc chơi với các đối tác thương mại và các doanh nghiệp lớn.

Mặc dù những người đề xuất kế hoạch này đã nhiều lần nhấn mạnh tầm quan trọng của chính sách thuế quan trong quá trình tranh cử và cầm quyền, mô tả nó như một phương tiện để thúc đẩy sự quay trở lại của ngành sản xuất, và coi đó như một cam kết chính trị đối với một số nhóm cử tri. Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng, thuế quan có thể chỉ là một con bài trong đàm phán, với mục tiêu cuối cùng có thể bao gồm:

1. Tăng cường đơn hàng nước ngoài, chẳng hạn như thúc đẩy các quốc gia khác mua nhiều hàng hóa Mỹ hơn.
2. Tạo ra nhiều cơ hội việc làm địa phương hơn, thu hút các doanh nghiệp lớn đầu tư và xây dựng nhà máy tại Hoa Kỳ.
3. Hợp lý vây bắt đối thủ cạnh tranh, buộc một số quốc gia gia nhập liên minh, nhằm bao vây thêm một số quốc gia cụ thể.

Ngoài ra, sự biến động thị trường do chính sách thuế quan có thể ảnh hưởng gián tiếp đến chính sách tiền tệ, gây áp lực cho các nhà quyết định.

Tuy nhiên, khả năng sử dụng thuế quan như một chính sách quốc gia lâu dài là khá nhỏ. Xét đến cuộc bầu cử giữa kỳ sắp diễn ra vào năm sau, thuế quan cao lâu dài có thể dẫn đến suy thoái kinh tế, giảm thị trường chứng khoán và gia tăng lạm phát, điều này có thể ảnh hưởng đến số ghế của đảng cầm quyền trong Quốc hội, từ đó làm suy yếu khả năng thực hiện chính sách của họ trong hai năm tới.

Điều đáng chú ý là, chưa đầy một tuần sau khi kế hoạch thuế quan được công bố, với việc tiếp xúc và đàm phán với nhiều quốc gia, các bên liên quan đã bắt đầu nới lỏng lập trường về vấn đề thuế quan. Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia Hoa Kỳ cho biết, đã có hơn 50 quốc gia bắt đầu tiến hành đàm phán thương mại. Cố vấn thương mại Hoa Kỳ cũng chỉ ra rằng, Hoa Kỳ đang tìm cách cắt giảm thuế quan và rào cản phi thuế quan.

Tuy nhiên, trong quá trình đàm phán vẫn có thể xảy ra những bất ngờ. Ví dụ, các cuộc đàm phán với các đối tác thương mại chính (như Liên minh Châu Âu và Trung Quốc) có thể không suôn sẻ, thậm chí có thể dẫn đến việc xung đột leo thang trong thời gian ngắn. Nhưng nếu xem xét rằng hầu hết các quốc gia có thể tích cực đàm phán với Mỹ, khả năng tình hình xấu đi là không lớn.

Đối với các nhà hoạch định chính sách, việc đạt được nhiều "thành tích" hơn trước cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào năm tới vẫn là nhiệm vụ cốt lõi. Tỷ lệ lạm phát quá cao và sự biến động của thị trường chứng khoán có thể ảnh hưởng đến việc quản lý của họ trong nửa sau của nhiệm kỳ. Do đó, hoàn tất các cuộc đàm phán càng sớm càng tốt sẽ có lợi hơn cho họ.

Là những người tạo ra sự không chắc chắn, các nhà hoạch định chính sách cũng mong muốn xóa bỏ sự không chắc chắn trước cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm tới để đảm bảo lợi ích chính trị của họ.